Meslek Liseleri ve Yeni Sistem-1

30 Temmuz 2009

YÖK'ün 1999 yılında aldığı bir kararla, meslek liseleri kendi alanları içerisinde hapsedilmişti. Birçok meslek lisesi sanki öğretmen yetiştiriyormuş gibi kendi programlarının devamı olan öğretmenlikler dışında başka bir üniversite programlarına yerleşemez hale geldiler. Örneğin, bir meslek lisesinin bilgisayar bölümünden mezun olan bir öğrenci sadece bilgisayar öğretmenliğini kazanabiliyordu (ki bunlardan biri de benim), bilgisayar mühendisliğinin yanına bile yaklaşamıyordu. Ama öyle meslek liseleri vardı ki bunların gidebileceği 4 yıllık lisans bölümleri bile yoktu. Sonuçta sistemin uygulandığı 10 yıl boyunca milyonlarca öğrenci bir şekilde mağdur duruma düşürüldü ve bu mağduriyetin önce meslek liselerini ardından da bütün ülkeyi bitireceğini bile bile yıllarca sistem devam etti.
O zamanlar YÖK'ün bu kararı alırken, meslek liselerini kendi alanlarında yükseköğrenime devam etmelerini amaçlamıştı. Ancak alınan karar bunu karşılamaktan çok uzak oldu. Sağlık meslek lisesi mezunu bir öğrenci Tıp'a gidemez, birçok teknik bölüm mezunu meslek liseli programlarının devamı olan mühendisliklere gidemez duruma getirildi ve bütün meslek liseleri dar bir alana hapsedildi. YÖK bu yönlendirme işini ödüllendirerek değil, cezalandırarak yapma yoluna gitti ve meslek liseleri öğrenci bulamaz hale getirildi. Birçok gelişmiş ve gelişmiş ülkede kalkınma için mesleki eğitim teşvik edilirken, öne çıkarılırken; bizde tam tersi yapılmış ve amacının ne olduğu belli olmayan normal liseler yüceltilmiştir. Bunun sonucunda da hiçbir niteliği olmayan milyonlarca genç yetiştirilmiş oldu. Üstüne meslek liseleri hiçbir amacı olmayan, sadece diploma sahibi olmak isteyen öğrencilerle doldurulmak zorunda kaldı.

Peki Sistem Nasıl Olmalıydı?

Birçok kişi gibi ben de yönlendirmenin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bu yönlendirmenin de sadece aileye bırakılamayacak kadar önemli olduğunu bu nedenle; öğrenci henüz ilköğretimdeyken ciddi testlerle öğrencilerin yeteneklerinin, ilgilerinin tespit edilerek aynı Avrupa'da olduğu gibi okul tarafından zorunlu olarak yönlendirilmeleri gerektiğini düşünüyorum.
Mevcut düzende, ebeveynler 15 yaşındaki bir öğrencinin geleceğine karar veriyorlar ki bunu yaparken ki tek kriterleri kendi yaşanmışlıkları. Öğrencinin ilgi ve yetenekleri değil. Durum böyleyken kendi tercihiyle gelmediği bir okula uygulanan bir katsayı engeliyle, kendi tercihi olmayan bir mesleğe devam etmesini istemek zalimliktir. Kanunlara göre 18 yaşına gelmiş her Türk genci, ailesinin kendisine verdiği ismi değiştirme hakkına sahiptir ama ailesinin tercihi olan bir mesleği değiştirmesi değişen sistemde mümkün değildi. Bunun neresinde adalet?
Yeni sistem işte bu adaletsizliği ortadan kaldırmaya yönelik bir sistem olmaya aday bir sistem. İdeal sistemde meslek liseli kendi alanını tercih ettiğinde ek puan almalı (bu aynı zamanda kanuni bir zorunluluk) ama farklı bir bölümü tercih ettiğinde de puanı kırılmamalıydı. Yeni sistem işte tam da bunu getiriyor. Sınavın birinci aşaması birçok meslek lisesinde okutulan kültür derslerindeki konulardan sorular içerecek. Bu bölümü başaran bir meslek liseli hali hazırdaki sistemde yer alan bölümleri tercih ettiğinde ek puan alarak yerleşebilecek. Ama isterse ikinci bölüme girip, mühendislikler, öğretmenlikler gibi diğer bölümlere de gidebilecek. Buradaki sıkıntı, birinci bölümdeki puanıyla tercih edilecek alanların yine sınırlı olması olacak. Meslek liselilerin birinci bölümdeki puanıyla gidebileceği alanlar yeniden araştırılmalı ve belirlenmelidir.

Yeni Sistem

2010 yılından itibaren yeni sistem uygulanmaya başlayacak. Sistem iki aşamalı olacak ve öğrencilerin uzmanlaşmasını sağlamaya yönelik olacak. Yeni sistemle amaç her üniversite programına, o programın gerektirdiği yeterliklere sahip, kaliteli öğrenciyi almak. Örneğin bir öğrenci, Tıp için fen sorularına ağırlık verecekken, mühendislikler için matematik sorularına ağırlık verecek. Bu nedenle de öğrenci nereyi istiyorsa onun puan türüne uygun olarak, gerekli derslerde kendini geliştirecek.
Yeni sistem YGS (Yükseköğretime Geçiş Sınavı) ve LYS (Lisans Yerleştirme Sınavı) olmak üzere iki aşamalı bir sınav sistemi öngörüyor. YGS daha çok bir baraj olarak kullanılacak ve LYS'ye girebilmek için bu barajın aşılması gerekecek.

YGS (Yükseköğretime Geçiş Sınavı)

YGS, Nisan ayı içerisinde yapılacak ve soru içeriği olarak mevcut sistemdeki birinci aşamadaki konular olacak. Bu sınavda öğrencilere 160 dakikalık sürede, Türkçe, Sosyal Bilimler, Matematik ve Fen Bilimleri derslerinden toplam 160 soru yöneltilecek. Sorular bütün okullarda okutulan ortak müfredattan (9. sınıf ve öncesi) olacak. Üniversiteye yerleşmek isteyen bütün öğrenciler bu sınava girecekler.
Sınav sonucunda öğrencilerin YGS-1, YGS-2 (Mevcut sistemdeki SAY-1 yerine kullanılacak); YGS-3, YGS-4 (SÖZ-1 yerine); YGS-5, YGS-6 (EA-1 yerine) adlarında 6 tane puanları hesaplanacak. Bu puanlar hesaplanırken, öğrencinin testlere verdiği cevapların farklı yüzdeleri kullanılacak. Puanların hesaplanacağı ders yüzdelikleri aşağıdaki tabloda yer alıyor.

Bu tabloyu nasıl yorumlamalıyız? Diyelim ki meslek lisesi bilgisayar bölümü öğrencisisiniz. Bu bölüm öğrencilerinin alanları içerisinde Bilgisayar öğretmenlikleri bulunmakta. Siz de bu bölüme yerleşmek istiyorsunuz.
Bilgisayar öğretmenliklerinin YGS-1 puan türünden öğrenci alması planlanıyor. Bu durumda sizin YGS-1 puan türünüzü yüksek tutmanız gerekecek. Bunu gerçekleştirmek için ise bu puan türünü oluşturan derslerden yüzdelik değeri yüksek olanlara ağırlık verecek ve onlardan daha fazla net yapacaksınız. Tablodan da göreceğiniz üzere bu puan türü için matematiğin ve fen bilimlerinin ağırlığı çok fazla. Bu yüzden bu puanınızı yükseltmek için matematikten mümkün olduğunca çok, ardından da fen bilimlerinden çok net yapmanız gerekecek. Türkçe'den yaptığınız netlerinizin katkısı normalken, sosyal bilimlerin pek bir katkısı olmayacağından, bilgisayar bölümü öğrencisi olarak sizin, mutlaka matematiğe ve fen bilimlerine ağırlık vermeniz gerekecek. Bu örnekten yola çıkarak kendinize göre bir değerlendirme yapmalı ve planlamanızı ona göre ayarlamalısınız.
YGS sonucunda her öğrenci için netlerine göre 100-500 aralığında bir puan hesaplanacak. YGS için üç farklı taban (baraj) puan, YÖK tarafından sonradan belirlenecek. Adaylar bu baraj puanı geçmelerine göre çeşitli faydalar elde edecekler.
Taban puan 1: Bu taban puanı geçen öğrenciler Önlisans (Meslek Yüksekokulları) ve Açıköğretim programlarını tercih edebilecekler.
Taban puan 2: Bu taban puanı geçen öğrenciler İkinci aşama sınavlarına katılma hakkı kazanacaklar.
Taban puan 3: Birinci aşama puanlarıyla da öğrenci alan lisans programlarını tercih etme hakkı elde edilecek. Bu programlar 2009 ÖSS'de SAY-1, SÖZ-1, EA-1 ile öğrenci alan programlar. Bu kısım özellikle meslek liselerini ilgilendirmektedir.
Meslek liseliler kendi alanlarındaki (2009 ÖSS'dekilerle aynı) bölümleri YGS sonucunda alacakları puan, belirlenecek olan taban puandan fazla olması durumunda tercih edebilecekler. Kısaca YGS, 2009 ÖSS'nin birinci aşamasının yerine geçecek. Son olarak YGS'den alınan puan, ikinci aşamada alınan puanlara da etki edecek. Ne kadar etkileyeceğini, LYS için verdiğim tabloları inceleyerek anlayabilirsiniz.

LYS (Lisans Yerleştirme Sınavı)

LYS, Haziran ayının ikinci yarısında, bir ya da iki hafta sonunda 5 farklı sınav olarak uygulanacak. Öğrenciler, yerleşmek istedikleri üniversitenin istediği puan türüne göre, bu sınavlardan istediklerine girebilecekler. İsterseler, tümüne de girebilecekler.
LYS, 2009 ÖSS'deki ikinci bölümün yerine geçecek ancak daha farklı uygulanacak. Bir öğrenci eğer Tıp istiyorsa, 2009 olduğu gibi bütün sınavlara girmek zorunda olmayacak; matematik ve fen bilimleri sınavlarına girmeleri yeterli olacak. Bu nedenle sınavlarda daha fazla soru sorulacak ve her ders için ayrı süreler verilecek. Kısaca artık öğrenciler hedeflerini belirleyecekler ve ona göre uygun derslerde uzmanlaşacaklar.

LYS İçerisindeki Sınavlar

Matematik Sınavı
Matematik'ten 50 soru için 75 dakika; Geometri'den (8 soru analitik) 30 soru içi 45 dakika olmak üzere toplam 80 soru için 120 dakika verilecek. Bunların kitapçıkları ayrı olacak ve muhtemelen, kitapçıklar ilgili süreler sonunda ayrı ayrı verilecek. Yani öğrenci önce matematik soru kitapçığını alıp, çözecek; 75 dakika sonra geometri kitapçığını alıp çözecek. Cevaplar için ise aynı cevap kağıdı kullanılacak. Bu durum LYS'deki diğer sınavlar için de geçerli olacak.
Fen Bilimleri Sınavı
Fizik, Kimya, Biyoloji derslerinin her birinden 30'ar soru ve 45'er dakika olmak üzere toplam 90 soru için 135 dakika verilecek.
Edebiyat, Coğrafya Sınavı
Türk Dili ve Edebiyatı'ndan 56 soru için 85 dakika, Coğrafya'dan 24 soru için 35 dakika olmak üzere toplam 80 soru için 120 dakika verilecek.
Sosyal Bilimler Sınavı
Tarih'ten 44 soru için 65 dakika, Coğrafya-2'den 16 soru için 25 dakika, Felsefe Grubu derslerden 30 soru için 45 dakika olmak üzere toplam 90 soru için 135 dakika verilecek. Felsefe grubu testte; Psikoloji, Sosyoloji ve Mantık'tan 10'ar soru bulunacak.
Yabancı Dil Sınavı
Yabancı dil'den 80 soru için 120 dakika verilecek.

LYS Puan Türleri

LYS'de MF (SAY-2), TM (EA-2), TS (SÖZ-2) ve Yabancı Dil olmak üzere 4 farklı grupta puanlama yapılacak. Bu gruplar da kendi aralarında, soruların ağırlıklarının farklı olduğu puan türlerine bölünecek. Üniversiteler bu farklı puan türlerine göre öğrenci alacaklar.

MF Grubu Puan Türleri (SAY-2 Yerine)

Bu grupta MF-1, MF-2, MF-3, MF-4 adlarında dört farklı türden puan hesaplanacak. Bunların hesaplanmasında soruların etkileri farklı olacak. Testlerin ağırlıklarına ilişkin aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.

Puan türlerinden de anlaşılacağı üzere birinci aşamanın (YGS), ikinci aşamaya azımsanmayacak kadar etkisi bulunmakta. Bu nedenle öğrencilerin birinci bölüme de özel önem göstermeleri, barajı geçsem yeter diye düşünmemeleri şart.
Bu puan türlerinden,
MF-1 puan türü Matematik ağırlıklı temel bilim programları için kullanılacak. Örneğin, matematik, matematik öğretmenliği, ilköğretim matematik öğretmenliği, astronomi vb. yoğun matematik bilgisi gerektiren bölümlere yerleştirme yapılırken kullanılması tasarlanmaktadır.
MF-2 puan türü Fen ağırlıklı temel bilim programları için kullanılacak. Örneğin, fizik, kimya, biyoloji bölümleri, bunların öğretmenlik ve mühendislik programlarına yerleştirmede kullanılması tasarlanıyor.
MF-3 puan türü Sağlık ağırlıklı programlar için kullanılacak. Örneğin, diş hekimliği, tıp, genetik, hemşirelik, veterinerlik gibi sağlıkla ilgili hemen her programa yerleştirmede kullanılması tasarlanıyor.
MF-4 puan türü Mühendislik ve Teknik programlar için kullanılacak. Örneğin, bilgisayar mühendisliği, elektrik-elektronik, endüstri, inşaat mühendislikleri vb. mühendisliklere yerleştirmede kullanılması tasarlanıyor.
Hangi puan türünden nerelere yerleştirme yapılacağına dair bir taslak hazırlanmış olsa da kesin bilgilere, sonbahar'da yayımlanacak olan başvuru kılavuzundan ulaşabileceğiz. Lisans programlarının hangilerine hangi puan türüyle yerleştirileceğine dair taslağa ulaşmak için tıklayınız.
İlgili taslağı inceleyerek aşağıda yer vereceğim puan türlerinin ne tür lisans programlarına yerleştirmede kullanılacağını kendiniz de öğrenebileceğinizden, bundan sonraki puan türleri için ayrıntılı açıklama yapmayacağım.
Bu tablodan da anlayacağınız üzere Tıp düşünen bir öğrenci için Türk Dili ve Edebiyatı ve Sosyal bilimler derslerinin ikinci bölümü ilgilendiren kısımlarına çalışmanın bir anlamı kalmadı. Bu nedenle özellikle şu anda 11. sınıf okuyan öğrencilerin özellikle alan derslerinin yoğunlaştığı bu sınıfta, alan derslerine aşırı ağırlık vermelerini, konuları son sınıfa taşımamalarını tavsiye ediyorum.

TM Grubu Puan Türleri (EA-2 Yerine)

Bu grupta TM-1, TM-2, TM-3 adlarında üç farklı türden puan hesaplanacak. Bunların hesaplanmasında soruların etkileri farklı olacak. Testlerin ağırlıklarına ilişkin aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.

TM-1 puan türü az da olsa matematik ağırlıklı olup; işletme, iktisat gibi muhasebeyle ilgili programlara yönelik öngörülüyor.
TM-2 puan türü az da olsa Türkçe-Edebiyat ağırlıklı olup; hukuk, kamu yönetimi, siyasal vb. toplumsal programlara yönelik öngörülüyor.
TM-3 puan türü matematik ile Türkçe-edebiyat eşit ağırlıklı olup; PDR vb. programlara yönelik öngörülüyor.

TS Grubu Puan Türleri (SÖZ-2 Yerine)

Bu grupta TS-1, TS-2 adlarında iki farklı türden puan hesaplanacak. Bunların hesaplanmasında soruların etkileri farklı olacak. Testlerin ağırlıklarına ilişkin aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.

TS-1 puan türü sosyal programlar için,
TS-2 puan türü dil (Türkçe, edebiyat) ve tarih programları için öngörülmüştür.

Yabancı Dil Grubu Puan Türleri

Bu grupta DİL-1, DİL-2 adlarında iki farklı türden puan hesaplanacak. Bunların hesaplanmasında soruların etkileri farklı olacak. Testlerin ağırlıklarına ilişkin aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.

DİL-1 puan türü İngilizce, Almanca ve Fransızca Yabancı dil programları için, Dil öğretmenlikleri, mütercimlik vb.
DİL-2 puan türü diğer Dil programları için, Çince, Yunanca vb.
Gördüğünüz gibi bir öğrenci ne kadar fazla sınava girerse o kadar çok puanı olacak, farklı alanlardan bölümlere girme şansı bulabilecek ama girdiği bütün sınavlar için uzmanlaşması gerektiğinden yerleşme şansı azalacak. Buradan hareketle öğrenciler hedeflerini doğru bir şekilde belirlemek ve o hedefe uygun olarak kendilerini geliştirmek zorunda kalacaklar. Ben Tıp istiyorum olmazsa Hukuk da olur diyen bir öğrencinin sadece Tıp isteyen bir öğrenciye göre iki kat daha fazla çalışması gerekecek.

Puanlar Nasıl Hesaplanacak

YGS ve LYS sonucunda öğrencinin yaptığı netlere göre 100-500 aralığında bir ham puan hesaplanacak. YGS'de Taban puan-2'yi geçen öğrenciler ikinci aşamaya (LYS) girme hakkı kazanacaklar, aksi halde ikinci aşamadaki sınavlara giremeyecekler. YGS'de taban puan-3'ü geçen öğrenciler YGS ile öğrenci alan programları tercih edebilecekler, bu programlar 2009 ÖSS'deki SAY-1, SÖZ-1, EA-1 ile öğrenci alan programlarla aynı olacak.
Öğrencilerin YGS ve LYS sonucu aldıkları ham puanın üzerine okuldaki başarılarına göre hesaplanacak olan AOBP'lerinin (Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı) belirli katsayılarla çarpımıyla hesaplanmış olan puanlar eklenecek. Buna yerleştirme puanı denilecek ve öğrenciler tercihlerinde bu puanlarını kullanacaklar.

Yerleştirme Puanlarının Hesaplanması

OBP ve AOBP mevcut hesaplama yöntemine göre hesaplanacak, ancak 50-100 aralığı yerine 100-500 aralığında olacak.
Yerleştirme puanları hesaplanırken,
1. Ağırlıklı Ortaöğretim Başarı Puanı (AOBP) 0,15 ile çarpılarak sınav puanlarına (YGS ve LYS puanları) eklenecektir. Kısaca çarpım sonrasındaki sonuç, öğrencinin bütün puan türlerine eklenecek.
Y-YGS = YGS + (0,15 x AOBP)
Y-LYS-MF = LYS-MF + (0,15 x AOBP)
Y-LYS-TM = LYS-TM + (0,15 x AOBP)
Y-LYS-TS = LYS-TS + (0,15 x AOBP)
Y-LYS-DİL = LYS-DİL + (0,15 x AOBP)
LYS, YGS ve AOBP puanlarının en büyük değeri 500 olduğu için, bütün sorulara doğru cevap veren, okul birincisi bir öğrencinin (kısaca sınavlar sonucunda alınabilecek en büyük yerleştirme puanı) yerleştirme puan değeri:
500 + (0,15 x 500) = 575 olacaktır.
2. Meslek lisesi ve öğretmen lisesi çıkışlı adaylar kendi alanlarındaki lisans programlarına yerleştirilirken yerleştirme puanlarına eklenecek olan ek puan 0,06 + AOBP olarak hesaplanacaktır.
Ek puanın en büyük değeri 500 x 0,06 = 30 olacaktır ki böyle bir öğrenci kendi alanından bir bölümü tercih ettiğinde 500 + (AOBP x 0,21) olarak yerleştirme puanı hesaplanacaktır.
3. Bir önceki yıl bir yükseköğretim programına merkezi sistemle yerleştirilen veya önkayıtla kaydolan adayların yerleştirme puanları hesaplanırken 0,15 ve 0,6 katsayılarının yarısı alınacaktır. (0,15 yerine 0,075; 0,06 yerine de 0,03)

Konu ile İlgili Diğer Yazılarım

Lütfen daha fazla bilgi almak için bütün yazıları okumaya çalışın. Yazıları okumadan soru sormayınız.

Bu yazının kısa bağlantısı http://www.yakupgovler.com/?p=934.

Yazılarımı RSS aboneliği ile takip edebilir, yeni yazılarıma kolaylıkla ulaşabilirsiniz. Bunun için ise RSS adresimi kullanabilirsiniz.